دیابت و فشارخون:
دیابت شایع ترین بیماری متابولیک با شیوعی رو به افزایش، ازدیاد 122 درصدی جمعیت مبتلایان تا سال 2025و ایجاد هزینه های مستقیم و غیر مستقیم پدید آورنده عوارضی چون بیماریهای ایسکمیک قلبی، هیپرتانسیون، انواع نارسایی های قلبی، رتینوپاتی، نوروپاتی، نفروپاتی، کاتاراکت و غیره مسئول 4 میلیون مرگ در سال و 9 درصد کل مرگهای جهان است.
برنامه پیشگیری و کنترل دیابت نوع دو با اهداف کاهش و بروز شیوع دیابت نوع دو درافراد پره دیابتی، پیشگیری، کاهش و تاخیر در بروز عوارض کوتاه مدت و درازمدت دیابت، همچنین کاهش یا تاخیر در بروز معلولیت، ناتوانی ها، مرگ ناشی از عوارض دیابت و کاهش سال های از دست رفته افراد مبتلا به دیابت در نظام شبکه ادغام گردیده است.
روش اجرا:
گروه هدف برنامه غربالگری دیابت و فشارخون بالا، جمعیت مردان و زنان بالای 30 سال مناطق روستایی استان کرمانشاه است که با روش غربالگری همگانی انجام گردیده است. غربالگری و شناسایی افراد در معرض خطر ابتلا به دیابت و فشارخون بالا ( هر سه سال یکبار) توسط بهورز و با همکاری پزشکان، کاردان های مستقر در مراکز بهداشتی درمانی روستایی و همچنین پرسنل آزمایشگاهی مراکز یاد شده به شرح ذیل و با بهره گیری از فرم های شماره 1 ( که حاوی سوالاتی در رابطه با مشخصات دموگرافیک، بیماریابی ابتلا به فشارخون بالا، عوامل خطر ساز ابتلا به دیابت، بیماریابی دیابت و عوارض آن است) و فرم شماره 2 (فرم گزارش پایان دوره غربالگری) صورت گرفته است.
الف) ابتدا بهورز اسامی تمام زنان و مردان بالای 30 سال و زنان باردار کمتر از 30 سال را از پرونده خانوار استخراج کرده و در فرم شماره 1 ثبت کرده سپس بهورز از آنان دعوت بعمل آورده و فرم شماره 1 را تکمیل می نماید.
ب) در صورتی که هر کدام از افراد مندرج در فرم شماره 1، یکی از علایم زیر را دارا باشند در معرض خطر تلقی می شوند:
- اضافه وزن و یا چاقی ( طبق نوموگرام)
- سابقه ابتلا در یکی از افراد خانواده ( پدر، مادر، برادر یا خواهر)
- فشارخون 140/90 mmHg یا بیشتر
- سابقه دو بار یا بیشتر سقط خودبخودی، مرده زایی و سابقه زایمان نوزاد با وزن 4 کیلوگرم یا بیشتر
- سابقه دیابت حاملگی در یکی از حاملگی های قبلی
- زنان باردار ( در هر گروه سنی)
تذکر:
1- در صورتی که خانم بارداری دارای هر یک از علائم خطر باشد (سابقه دیابت خانوادگی، فشارخون بالا، سابقه دو بار یا بیشتر سقط خودبخودی، مرده زایی و سابقه زایمان نوزاد با وزن 4 کیلوگرم یا بیشتر، سابقه دیابت حاملگی در یکی از حاملگی های قبلی) در اولین مراجعه بدون توجه به سن حاملگی در معرض خطر محسوب می شود.
2- خانم بارداری که هیچ یک از علایم فوق را نداشته باشد، از ماه پنجم حاملگی (هفته 24 تا 28بارداری) در معرض خطر است.
ج) در صورتی که فرد غربالگری شده بر اساس شرایط بند ب در معرض خطر محسوب شود، حداکثر تا 15 روز بعد از تکمیل فرم باید ارجاع غیر فوری شوند. پس از ارجاع، بهورز با توجه به اظهار نظر پزشک و نتیجه آزمایش قند خون بیمار، نتیجه بیماریابی را در فرم شماره 1 از نظر دیابت ( سالم، پره دیابتیک، بیمار) و فشارخون(سالم، بیمار قبلی، بیمار جدید) ثبت می کند.
د) افرادی که قند خون ناشتا در آنها100-125 میلی گرم در دسی لیتر است، و یا در آزمایش تحمل گلوگز، قند آنها 140-199 میلی گرم در دسی لیتر است، پره دیابتیک نام دارند. افرادی که دو نوبت قند خون پلاسمای خون وریدی ناشتا مساوی یا بیشتر از 126 میلی گرم در دسی لیتر یا یک نوبت قند پلاسمای وریدی 2 ساعت پس از نوشیدن محلول گلوکز مساوی یا بیشتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر دارند، دیابتیک خوانده می شوند