بیماریهای منتقله از طریق آب و غذا:

 

هپاتیت های ویروسی:

هپاتیت های ویروسی از جمله عفونتهای انسانی هستندکه بطور اولیه کبد را گرفتار میکنند و یکی از عوامل مهم مرکز ومیر انسان در سطحجهان میباشند، هرساله حداقل یک میلیون نفر از جمعیت جهان در اثر ابتلا ، به هپاتیتهای ویروسی تلف می شوند در طی دهه اخیر پیشرفتهای چشمگیری در زمینه پیشگیری ،درمان هپاتیت های ویروسی و بالاخص استفاده بهینه از روشهای مهندسی ژنتیک وبیوتکنولوژی حاصل شده است . در این مقاله جمع بندی پیرامون تازه ترین اطلاعات موجودراجع به اپیدمیولوژی هپاتیت های ویروسی در ایران و جهان و جدیدترین روشهای تشخیصی ودرمانی هپاتیت های صورت گرفته است.
انواع هپاتیت های ویروسی :

تاکنون 7 نوع ویروس هپاتیت انسانی شناخته شده است: (TTV،G،E،D،C،B،A)و پیش بینی می شود انواع بیشتری نیز درآینده شناخته شموند .در بررسی بیمارانی که دچار حمله حاد هپاتیت می شوند و یا با علائم هپاتیت مزمن مراجعه می کنند هنوز در10% تا 20% موارد علت ناشناخته باقی می ماند ، انواعی از ویروسهای هپاتیت که هنوز کشف نشده اند مسئول این موارد باشند

ویروس هپاتیت AوBاز نوع RAN ویروس و بدون پوشش و ویروسهای CوDوG از نوع RANویروس پوشش دار میباشد . ویروس B نوع DNA ویروس (پوشش دارد ) ویروس جدید TTV که اولین بار در سال 1998 از انسان جدا شد از نوع ویروس DNA( بدون پوشش ) میباشد

هپاتیتA
این ویروس شیوع جهانیداشته و پیش بینی میشود سالیانه 4/1 میلیون نفر در جهان مبتلا، شوند در بررسی کهتوسط Center for disease control and prevention (cdc)  در سال 1997 انجام گرفت مواردعلامت دار هپاتیت a در همان سال 90000 نفر ( شامل 100 مورد مرگ و میر ) و مواردبدون علامت 000/800/1 نفر تخمین زده شد

 

-         هپاتیت A عمدتاً از طریق دهانی – مدفوعی منتقل شده و در مناطقی که دارای وضعیت اجتماعی – اقتصادی پایینی هستند شیوعبیشتری دارد . در اغلب موارد ابتلا ، به هپاتیت Aسابقه ای از تماس ( دهانی – مدفوعی( با فرد مبتلا وجود دارد . تاکنون انتقال مادر به جنین گزارش نشده و انتقال ویروساز طریق خونی راه مهم و شایعی برای انتقال این ویورس نمی باشدOutbreak های اینویروس در افراد یک جامعه به علت آب آلوده نیز میتواند ایجاد شود

- انتقال ویروس هپاتیت A
1  - تماس فرد با فرد
2  - تماس هایهموسکسوئل
3  - تماس با آب با غذای آلوده:
- غذاهای دریایی خانم یا کم پخته
- غذاهای آلوده شده توسط افراد آلوده که با غذا سرو کار دارند .
 - 4 کارکنانمد کودک ها یا کودکستان ها
5  - کارکنان مراکز سالمندان یا سایر مراکز عمومی
 - 6 پرسنل نظامی
 - 7 انتقال از طریق تزریق خون
 - 8 انتقال از طریق موادمخدر داخل وریدی
 - 9 عدم وجود هرگونه عامل خطر شناخته شده

آمار هایدهه گذشته نشان میدهد که اکثر کودکان کشورهای توسعه نیافته تا سن ده سالگی با اینویروس آلودگی پیدا میکرده اند (9) اما پیش بینی میشود ، که به علت بهبود وضعیتاقتصادی و معشیتی در کشورهای در حال توسعه درصد آلودگی در کودکان در سالهای آیندهروبه کاهش گذارده و درصد بیشتری از بالغین فاقد آنتی بادی محافظتی بر علیه اینویروس باشند .
مطالعات اپیدمیولوژیک در سال 1372 در کشورمان نشان داده که آنتیبادی بر علیه ویروس هپاتیت A در خون بیش از 95% افراد بالاتر از 35 سال وجود دارد

هپاتیت E  
اولین بار در سال 1955 یک اپیدمی ( Water – born ) هپاتیت اتفاق افتاد که در آن حداقل 30000 بیمارمبتلا به زردی شدندو بررسیهای کامل تر نشان داد که این اپیدمی توسط ویروس جدیدی غیراز A بوده که هپاتیت E ناگمگذاری شد . امروزه ویروس هپاتیت E شایعترین علت اپیدمیهای هپاتیت دهانی – روده ای میباشد. علاوه بر نوع اپیدمیک انواع تک گیر ( Sporadic ) هپاتیت E در آسیا ، افریقا ، خاوریمانه و امریکای مرکزی می باشدبزرگترین اپیدمی این ویروس در شهرXingjian چین بوده که در سال 1986 تا 1998میلادی افزون بر صد هزار نفر را مبتلا ساخت

شایعترین راه انتقال این ویروس از طریق آب آلوده شده توسط مدفوع فرد مبتلا است  و انتقال فرد به فرد در مورد این ویروس نادر است  در ایران نیز تاکنون اپیدمی بیماری از غرب و شمال غرب کشور گزارش گردیده است که بدترین آن اپیدمی این ویروس در شهر کرمانشاه در سال 1387 میباشد

بیماریهای منتقله از غذا :
تأمین سلامت غذا در کنار تلاش برای تهیه غذا اهمیتی دو چندان دارد. مسئولیت مهم دولت‌ها تأمین سلامت زنجیره غذایی از مزرعه تا سفره است و برای عملیکردن آن همکاری بین بخشی وسیعی لازم بوده و هر بخش وظایف خود را باید بدرستی انجامدهد. یکی از مهم‌ترین روش‌های پایش سلامت این زنجیره ثبت و گزارش‌دهی بیماری‌هایعفونی منتقله از غذا و مسمومیت‌های غذایی است چرا که افزایش بروز و شیوع اینبیماری‌ها لزوم بازنگری سیاست‌های غذایی و بهداشتی را به دنبال خواهد داشت.
بهدلایل متعدد بیماری‌های منتقله از غذا امروزه در دنیا رو به گسترش است و هرسالهموجب ابتلاء و مرگ و میر تعداد قابل توجهی از مردم میشود حتی در کشورهای صنعتیسالانه بیشتر از 30% مردم به بیماری‌های منتقله از غذا مبتلا می‌شوند.
برای اصلاحنقاط ضعف زنجیره سلامت غذا و برنامه‌ریزی جهت اصلاح و بهبود تغذیه نیازمند اطلاعاتدرستی از وضعیت بیماری‌های منتقله از غذا (Food borne disease) می‌باشیم که این مهمبا برقراری نظام کشوری مراقبت بیماری‌های منتقله از غذا حاصل خواهد شد .

 

تعریف طغیان بیماریهای منتقله از طریق اب و غذا:

 

ابتلاء دو نفر و بیشتر به بیماری گوارشی که سابقه استفاده از غذا یا آب مشترک را نیز داشته باشند.

بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن:

 

- فلج اطفال

یک عفونت حاد ویروسی با دامنه ای متغیرازعفونت بدون علامت تا مننژیت آسپتیک ، فلج و مرگ است. که عامل آن ویروس وحشی پولیو است که در سه تیپ ( 1و2و3 ) می تواند ایجاد بیماری کند.وقوع بیماری فلج اطفال پیش از برنامه گسترش ایمن سازی در سراسر جهان اتفاق می افتدبا پیشرفت برنامه EPJ بیماری تحت کنترل نسبی درآمده ولی کماکان در گوشه کنار جهان هراز گاهی همه گیری هایی روی می داد. با آغاز ریشه کنی پولیو در جهان در حال حاضر موارد به 7 کشور پولیو آندمیک محدود شده است.

 

 هدف کشوری : ریشه کنی فلج اطفال 

 

تعریف ریشه کنی : یعنی زمانی که هیچ موردی از فلج اطفال بروز نکند و عامل بیماری ( ویروس وحشی فلج اطفال ) به طور کلی از محیط حذف شود.

 

     - راهکارهای حصول به ریشه کنی فلج اطفال :

1- ایمن سازی جاری ( Routineimmunization )

2- ایمن سازی تکمیلی ( Supplementary-immunization )

الف) شامل دوره های ملی ایمن سازی ( Nips )

ب) شامل ایمن سازی پاکسازی ( Mopping-up )

3- مراقبت ( Surveillance )

مراقبت بدین معناست که همه موارد مظنون به فلج اطفال در کلیه سنین و افراد مبتلا به فلج شل حاد از جمله گیلن باره در سنین زیر 15 سال باید مورد جستجو وبررسی قرار گیرند که از این طریق می توان جمعیت های در معرض خطر، مناطق پر خطر و جاهایی را که ویروس وحشی کماکان وجود دارد شناسایی و برای مفابله با آن برنامه ریزی نمود.

 

2- سرخک :

این بیماری حاد بثوری بسیار سری با قدرت انتشار بالاست.

 علائم مقدماتی آن شامل تب ، احتقان ملتحمه (Conjunctivitis ) ، آبریزش از بینی ( Coryza ) ، سرفه و دانه های قرمز بر روی سطح مخاطی دهان: ( Koplik Spots ) می باشد. معمولاً در روز سوم تا هفتم بعد از بروز ثبورات ابتدا در صورت ( ناحیه خط مو) ظاهر شده و سپس به تمام بدن گسترش می یابند که به طور معمول 7-4 روز باقی می مانند. دوره نهفتگی بیماری 14-7 روز می باشد. انسان تنها مخزن ویروس محسوب می شود. بیماری از دیدگاه نحوه گزارش دهی در گروه A سازمان جهانی بهداشت از نظر بیماری های قابل گزارش قرار دارد ( گزارش موارد بیماری الزامی است و باید با سریع ترین راههای ممکن نظیر تلفن صورت پزیرد ).

 

- هدف کشوری :

یکی از اهداف بسیار مهم سازمان بهداشت جهانی در جهت مقابله با بیماری ها ، حذف سرخک می باشد که به معنای توقف انتقال محلی بیماری در یک ناحیه بزرگ جغرافیایی است و در این حالت بدنبال ورود یک فرد مبتلا به منطقه ، انتقال بیماری روی نمی دهد. در این مرحله (حذف ) تداوم مداخله در اقدامات مورد نیاز است.

 

- استراتژی ها :

اقدامات لازم در راستای نیل به این هدف ( حذف بیماری ) برنامه های جدید ایمن سازی ( بعد از اعلام مرحله ی حذف شیوه ی اجرای واکسیناسیون آن نسبت به مرحله کنترل آن تغییر یافته است) و مراقبت در جهت حذف زنجیره انتقال ویروس در جامعه است.

بدون شک کار تقویت پوشش ایمن سازی و اجرای برنامه هاب تکمیلی آن درگروههای سنی مختلف بر اساس شواهد اپید میولوژی به منظور حذف زنجیره انتقال نقش بسیار مهم و اساسی خواهد داشت. در کنار این استراتژی تقویت برنامه های آزمایشگاهی جهت تشخیص قطعی موارد سرخک منطبق بر برنامه های دقیق عملیاتی به عنوان مکمل کار ایمن سازی ضرورت بسیار دارد.

 

 

     - بطور کلی نظام مراقبت  در مرحله ( حذف ) بر موارد زیر متمرکز خواهد بود :

1- کشف سریع تمامی موارد مظنون به بیماری

2- اثبات آزمایشگاهی موارد مظنون

3- شناخت کلیه موارد شاخص (مورد اولیه )

برای این منظور کلیه موارد مظنون به سرخک بایستی مورد بررسی اپید میولوژی قرار گرفته و پس از تهیه ی نمونه (سرم - ترشحات گلو - ادرار) اقدام به ایمن سازی تکمیلی برای اطرافیان بیماری شود.

برای جمع آوری داده های بالینی و آزمایشگاهی لیست خطی و فرم بررسی تهیه شود. درحال حاضر تشخیص بر مبنای آزمایش سرولوژیک و اندازه گیری آنتی بادی از نوع IGM می باشد